Boże Narodzenie to najpiękniejsze rodzinne święta. Z radością hołdujemy świątecznej tradycji, pieczemy ciasteczka, odgrzebujemy babcine przepisy kulinarne, w tym czasie nawet gotowanie jest częścią rytuału świątecznego. Ale czy na pewno wiemy skąd wzięły się tradycje bożonarodzeniowe pielęgnowane przez pokolenia?

Wigilia to w naszym państwie dzień niesamowity ,dzień przebaczenia, dzień rodzinnych spotkań i kulminacyjny punkt tych świąt. Dlatego, aż ciężko w to uwierzyć, ale wieczerza wigilijna, pojawiła się w naszej tradycji dopiero w XVIII wieku. Najważniejszym momentem tego dnia jest uroczysta kolacja składająca się z postnych straw, do której siada się z chwilą pojawienia się pierwszej gwiazdki na niebie, zwyczaj ten ma przypomnieć gwiazdę betlejemską, która przyprowadziła do stajenki Betlejemskiej Trzech Króli.

Najmłodszym zwyczajem Bożonarodzeniowym jest choinka, która przywędrowała do nas z Niemiec w XVIII wieku. Wcześniej w naszych domach stawiało się snopki nie wymłóconego zboża lub zawieszało jemiołę. Tego specjalnego wieczoru, wszystko jest magiczne i okazuje się mieć symboliczne znaczenie. Nawet w jakiej ilości są potrawy na wigilię (więcej tutaj) znajdują się na stole. Tradycja karze, by kolacja wigilijna składała się z nieparzystej ilości potraw. W chłopskiej chacie jadano wiec 7 potraw (7dni tygodnia) na dworach szlacheckich podawano ich już 9 (9 chórów anielskich) a u arystokracji kolacja wigilijna składała się z 12 potraw na cześć dwunastu apostołów. Potrawy pojawiające się tego dnia na wszystkich stołach również chłopskich jak i szlacheckich były przygotowane z darów lasu, pól i jezior. Cudownym zwyczajem, jest przestrzegany do dzisiaj w wielu domostwach, zakaz spożywania mięsa zwierząt, tłumaczony tym, że tego szczególnego dnia wszystkie istoty żywe tworzą jedną rodzinę.



W wielu domach, jada się różne potrawy na wigilię, uznając je za tradycyjne dania wigilijne. Różnice te wywodzą się z lokalnych zwyczajów i przywędrowały razem z naszymi rodzinami z różnych regionów kraju. Jak wynika ze źródeł pisanych w Wielkopolsce i na Śląsku, podawano zupę rybną lub migdałową.

Ale w Galicji i wschodniej części kraju, spożywano tego dnia barszcz albo zupę grzybową. Na wszystkich stołach, niezmiennie pojawia się mak, choć i on, podawany jest w różnych postaciach. Kiedyś robiono z niego zupę, dodawano do kluseczek i kasz. Tak powstała najsłynniejsza bodaj z polskich potraw, wigilijna kutia. W najstarszych przepisach kulinarnych, kutia przyrządzana jest z całych ziaren pszenicy, będących symbolem odradzającego się życia, maku symbolizującego spokojny sen i wypoczynek oraz miodu-zwycięzcy nad złymi mocami. W innych regionach kraju mak pojawia się w przepisach na ciasta, takich jak makowiec, strucla z makiem czy rolada drożdżowa. Z tradycji chłopskiej wywodzi się groch z kapustą czy kapusta z grzybami a ciekawostką jest fakt, że potrawy z ryb na dworach szlacheckich uważane były jako jedno danie.